Hoe de Nederlandse politiek anders kan - een nieuw boek van Joop van den Berg

In november 2021, toen de kabinetsformatie voortsleepte, was Joop van den Berg te gast in Betrouwbare Bronnen. Over de thema's die we toen met hem bespraken, heeft hij een boek geschreven dat vandaag verschijnt: Humeurig volk, verkrampte politiek en hoe het anders kan.

Joop van den Berg ziet drie verontrustende ontwikkelingen: vluchtigheid van kiezers die geen vaste partijen meer kennen; verruwing in het gedrag van parlementariërs en kiezersgroepen; versplintering op het politieke toneel dankzij een sterk gegroeid aantal fracties in de Tweede en Eerste Kamer.
Niet alleen verliezen oude volkspartijen stelselmatig aanhang, maar het gat dat zij laten vallen wordt opgevuld door een keur aan belangenpartijen en populistische groeperingen. Het wordt daardoor in beide Kamers van de Staten-Generaal steeds moeilijker regeringscoalities te vormen met steun van een stabiele parlementaire meerderheid. 
Vooral in de Tweede Kamer is daardoor een dynamiek ontstaan die ordelijk en doordacht werk aan wetgeving en controle op het regeringsbeleid steeds moeilijker maakt: de meeste fracties zijn te klein, wisselen te snel van samenstelling en vinden politiek theater belangrijker dan resultaat.

In Betrouwbare Bronnen zei Van den Berg het al: de parlementaire zeden en gewoonten zijn aan vernieuwing toe. Het ‘geleuter’ over een 'nieuwe bestuurscultuur' spreekt Van den Berg niet aan. Kamerleden moeten zich weer bewust worden van de wezenstaak van het parlement en krachtig leiding gaan geven aan democratische processen en beleidsvorming.
 
Joop van den Berg is emeritus hoogleraar aan de universiteiten van Leiden en Maastricht, oud-hoofddirecteur van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en oud-lid van de Eerste Kamer. Hij is fellow van het Montesquieu Instituut. Hij begon zijn loopbaan in de dagbladjournalistiek en is columnist voor de website www.parlement.com. Hij is tevens coauteur van het tweedelige standaardwerk over de parlementaire geschiedenis van Nederland.