Zomer 2021: het parlement verlaat nu echt het Binnenhof, dat eeuwenoude ratjetoe

Na veel soebatten is het nu definitief: komende zomer verlaat het parlement het Binnenhof. De Tweede Kamer gaat voor een jaar of zes naar de Bezuidenhoutseweg, tegenover VNO-NCW en de SER en naast Economische Zaken en Landbouw. In Betrouwbare Bronnen 43 verhaalde PG Kroeger over het Binnenhof als eeuwenoud ratjetoe. Een uniek complex van gebouwen en gebouwtjes dat sinds 1240 bijna permanent in verbouwing is.

(foto: Gert Riphagen)

Er waren tijden waarin Den Haag en het grafelijk complex van het Binnenhof een soort Washington DC van Europa was, het brandpunt van de wereldpolitiek. Misschien wel geheel vergeten is de bijna 50 jaar dat Holland geregeerd werd door de zeer krachtdadige en machtige heerser Graaf Albrecht van Beieren. Hij resideerde niet in München of in Luxemburg – waarvan hij ook de adellijk heer was – maar in zijn favoriete jachtslot op het Binnenhof. Dankzij Frits van Oostrom weten wij meer over deze bijzondere man uit de 2e helft van de 14e eeuw dan over heel wat andere heersers van ons land voor en na zijn tijd. We weten hoe zijn Binnenhof er uit zag en wat daar gebeurde. En dat is bijna identiek aan het politieke en diplomatieke centrum dat Den Haag nu, 650 jaar later, opnieuw is. De bebouwing van het huidige Binnenhof zou de Beierse graaf zonder veel moeite herkennen.

‘Sober en doelmatig’ - zoals de komende renovatie volgens de Tweede Kamer moet zijn - was zijn kleurrijk bewind overigens allerminst. Beierse barokke zwierigheid en grandeur was Albrecht niet vreemd. Het verhaal over ‘the Royal Wedding’ van 1369 en het ongelooflijke feest dat hij voor zij dochter Catharina organiseerde getuigt daarvan. Zelden zal de Ridderzaal zo chique en feestelijk gevuld zijn geweest met zulke hoge gasten uit heel Europa!

De gebouwen aan het Binnenhof zijn door alle bouw en renovatie-activiteiten door 7 eeuwen heen een ratjetoe geworden. Typisch Nederlands, vindt PG. Zonder veel artistieke visie of architectonisch elan werd er gebroken, verbouwd, kapotgemaakt en herbouwd dat het een lieve lust was. En intussen werd er vergaderd, gekonkeld, gemarchandeerd, besloten en bestuurd. Al in de 14e eeuw was het Plein achter de Ridderzaal de hotspot voor lobbyisten, diplomaten, journalisten, assistenten en ambtenaren van de graaf. Die plek werd druk gebruikt en bezocht, want het heette toen ‘De Kooltuin’ en was dus het veld waar de verse groenten en fruit voor het hof en de herbergen daaromheen werd verbouwd.

In de 18e eeuw was een Duitse prinses in ons land achter de schermen de baas. Zij had een buitengewoon begaafde muzikale dochter, Caroline. Deze twee vrouwen zorgden in 1765 voor misschien wel het hoogtepunt van de rol van het Binnenhof in de cultuurgeschiedenis van Europa. PG vertelt het spannende en aangrijpende verhaal van het bezoek aan de Balzaal op het Binnenhof – en aan de Loterij, een soort casino dat gevestigd was in de Ridderzaal - van een van de grootste genieën van de klassieke muziek en opera, de toen 9-jarige Wolfgang Amadeus Mozart. De kranten schreven er grote stukken over en wie een kaartje wilde voor een van zijn concerten moest daar liefst 3 gulden - toen een heel hoog bedrag! - voor betalen.

Nu het Binnenhof op de schop gaat, omdat de gebouwen min of meer uitgewoond zijn en de brokken van de plafonds in de SP-burelen naar beneden vallen, is het goed te beseffen hoe onze voorouders met zulke plannen omgingen.

Het vreemdste was het plan dat een combinatie van twee grote persoonlijkheden in 1863 op tafel legde. Ook al omdat die twee elkaar hartgrondig haatten. Willem III - 'Koning Gorilla' - en Johan Rudolf Thorbecke. Was gebeurd wat de koning toen voorstelde, dan had aan de Hofvijver nu niet het Torentje van Mark Rutte gestaan, maar een reusachtig neobarok paleis, waarvan de ontwerpen PG vooral doen denken aan de Mariinsky Opera in Sint Petersburg. Dat was immers de stad van de familie van de koning, waar de autocratisch ingestelde, onbehouwen en ruige persoonlijkheid zich aan spiegelde - de Tsarenfamilie van de Romanovs. ‘Sober en doelmatig’ was dat dus allemaal niet.